دهه گذشته، هوش مصنوعی مرزهای فناوری را در بسیاری از صنایع گسترش داده است. حوزه حقوق نیز از این جریان بی نصیب نمانده و ابزارهای نوین توانسته اند پژوهش حقوقی، نگارش لوایح و قراردادها، پیش بینی نتایج دعاوی و ارائه مشاوره آنلاین را متحول کنند. اما این تغییرات چه تاثیری بر جایگاه وکلا دارد و چگونه می توان از این فناوری ها برای ارتقای کیفیت خدمات حقوقی بهره برد؟ برای پاسخ به این سوال، با دکتر فرزاد وکیلی فتحی گفت وگو کرده ایم.

ورود هوش مصنوعی به عرصه حقوق، روش های سنتی وکالت را متحول کرده و امکان تصمیم گیری دقیق تر، پیش بینی نتایج دعاوی و دسترسی آسان تر به خدمات حقوقی را فراهم کرده است. دکتر فرزاد وکیلی فتحی، مشاور ارشد سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور و رئیس اسبق نصر البرز، درباره فرصت ها و چالش های این تغییرات توضیح می دهد.

پژوهش و تحلیل سریع مستندات

به نظر دکتر وکیلی پژوهش حقوقی، یافتن آراء مشابه و مستندات قانونی از جمله زمانبرترین فعالیت های وکلا است.

هوش مصنوعی امکان تحلیل سریع هزاران پرونده و مستندات حقوقی را فراهم می کند. الگوریتم ها می توانند اطلاعات مرتبط را فیلتر کرده و نتایج را طبقه بندی کنند.

این ابزار به وکلا اجازه می دهد بر تصمیم گیری های حساس و تدوین استراتژی دفاعی تمرکز کنند، بدون آنکه وقت خود را صرف کارهای تکراری و زمان بر کنند.

این قابلیت به ویژه برای پرونده های پیچیده، تحلیل داده های آماری و کشف الگوهای نهفته بسیار کاربردی است و باعث افزایش دقت و سرعت در فرآیند وکالت می شود.

برای مثال در جرایم کیفری در زنجان، بهترین وکیل کیفری خرم آباد می تواند در یک پرونده ی مرتبط با جرایم اقتصادی، با استفاده از نرم افزارهای تحلیل اسناد مالی مبتنی بر هوش مصنوعی، تراکنش های مشکوک را سریع تر شناسایی کند. این ابزارها با بررسی هزاران سند بانکی و مقایسه الگوهای پرداخت، به وکیل کمک می کنند مسیر جریان پول را دقیق تر تشخیص دهد و استدلال مستندی در دفاع از موکل خود ارائه کند.

نگارش هوشمند لوایح و قراردادها

دکتر وکیلی فتحی در مورد  تهیه لوایح و قراردادها توسط هوش مصنوعی گفت:

ابزارهای هوش مصنوعی می توانند پیش نویس لوایح و قراردادها را سریع آماده کنند و ایرادات نگارشی و حقوقی را شناسایی نمایند. با این حال، تصمیم نهایی و تایید محتوا همواره بر عهده وکیل است. این تعامل بین انسان و ماشین سرعت و دقت را افزایش می دهد و وکیل می تواند تمرکز خود را روی تحلیل استراتژیک پرونده ها بگذارد. این روند به وکلا امکان می دهد زمان بیشتری برای مشاوره های تخصصی، بررسی جنبه های پیچیده پرونده و آماده سازی دفاعیات اختصاص دهند.

در شهرهایی مانند خرم آباد، وکلا در حوزه دعاوی ملکی از سامانه های هوش مصنوعی برای تولید پیش نویس قراردادها استفاده می کنند. بهترین وکیل خرم آباد  می تواند با کمک این ابزارها، خطاهای احتمالی در بندهای حقوقی را قبل از امضا شناسایی کرده و نسخه ای دقیق تر از قرارداد ارائه دهد. این کار باعث کاهش اختلافات بعدی بین طرفین قرارداد و صرفه جویی چشمگیر در زمان بررسی اسناد می شود.

شبیه ساز دادگاه و Moot Court

وی همچنین در مورد  شبیه ساز دادگاه است که تجربه ای واقعی و مجازی از دادرسی ارائه می دهد، گفت:

این ابزار به وکلا و دانشجویان حقوق امکان می دهد قبل از ورود به دادگاه واقعی، استراتژی دفاعی خود را محک بزنند، نقاط ضعف را شناسایی کنند و سطح آمادگی خود را افزایش دهند. استفاده از این فناوری همچنین استرس جلسات واقعی را کاهش می دهد و تجربه عملی ارزشمندی برای موکلان فراهم می کند. همچنین الگوریتم های هوش مصنوعی می توانند روند احتمالی صدور رأی و موفقیت دعاوی را پیش بینی کنند.

دکتر وکیلی فتحی تاکید می کند:

این پیش بینی ها صرفاً داده محور هستند و به وکیل دید تحلیلی می دهند. تصمیم نهایی همواره با وکیل است و هوش مصنوعی تنها نقش مکمل دارد. این ابزارها کمک می کنند وکلا بتوانند مسیرهای دفاعی موکلان را مستند و واقع بینانه طراحی کنند.

مشاوره آنلاین و افزایش دسترسی

امکان ارائه مشاوره آنلاین ۲۴ ساعته یکی دیگر از تحولات مهم است. دکتر وکیلی فتحی توضیح می دهد:

چت بات ها و سامانه های مشاوره هوشمند امکان پاسخ سریع به سوالات حقوقی کاربران را فراهم می کنند و در صورت نیاز، آن ها را به وکیل حقوقی ارجاع می دهند. این فناوری نه تنها رضایت موکلان را افزایش می دهد، بلکه بار کاری وکلا را کاهش داده و فرآیند دریافت خدمات حقوقی را تسهیل می کند.

به عنوان نمونه دیگر،  بهترین وکیل زنجان می تواند از سامانه مشاوره آنلاین مبتنی بر هوش مصنوعی برای پیش غربالگری سوالات موکلان استفاده کند. این سامانه، پرسش های اولیه کاربران درباره دعاوی خانواده یا امور ملکی را تحلیل کرده و اطلاعات لازم را در اختیار وکیل قرار می دهد تا جلسه ی مشاوره حضوری متمرکز تر و موثرتر برگزار شود. در نتیجه، زمان پاسخگویی کاهش یافته و ارتباط با موکلان ساختارمند تر می شود.

چشم انداز آینده وکالت

دکتر وکیلی فتحی درباره آینده وکالت در ایران می گوید:

آینده متعلق به وکلایی است که بتوانند هوش مصنوعی را به ابزار خود تبدیل کنند. پژوهش حقوقی، نگارش لوایح، تحلیل داده ها و مشاوره آنلاین بیشترین تحول را تجربه خواهند کرد. هوش مصنوعی جایگزین تصمیم انسانی نمی شود، بلکه سرعت، دقت و شفافیت خدمات حقوقی را افزایش می دهد.

وی در پایان توصیه می کند:

وکلایی که هنوز نسبت به فناوری مردد هستند، بهتر است مقاومت را کنار بگذارند و با ابزارهای نوین همراه شوند. بهره گیری هوشمندانه از هوش مصنوعی کلید موفقیت در بازار حقوقی آینده خواهد بود.